Βασική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπό το νέο Πρόεδρό της Jean-Claude Junker είναι η δημιουργία μιας ευέλικτης και ευπροσάρμοστης Ενεργειακής Ένωσης ( Energy Union) μεταξύ των κρατών μελών,σχεδιασμένη στη βάση πολιτικών που επιτρέπουν τη διαχείριση των θεμάτων κλιματικής αλλαγής με βλέμμα ιδίως προς τις μελλοντικές εξελίξεις. Η στρατηγική Junker θέτει νέους, φιλόδοξους στόχους, για την επιτάχυνση της περαιτέρω ενοποίησης του ενεργειακού συστήματος της Ευρώπης και της δημιουργίας μιας λειτουργούσας εσωτερικής αγοράς ενέργειας, η οποία θα πρέπει να εξυπηρετήσει τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης για τα επόμενα χρόνια με τρόπο που να είναι προσιτός για τους καταναλωτές, να υποστηρίζει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας και να εκπληρώνει τους ευρωπαϊκούς περιβαλλοντικούς στόχους. Η στρατηγική αυτή σχεδιάζεται στο πλαίσιο πέντε αξόνων: α)Ασφάλεια Εφοδιασμού σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (EE) και βελτίωση των συνθηκών εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών στην ενεργειακή τους συνεργασία β)Ανάπτυξη μιας πλήρως ενοποιημένης και αποτελεσματικά λειτουργούσας εσωτερικής αγοράς γ) Βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας με στόχο την αποτελεσματικότερη διαχείριση της ζήτησης ενέργειας δ)Από-ανθρακοποίηση των εθνικών οικονομιών και Μείωση των αερίων του θερμοκηπίου ε)Ανάπτυξη της έρευνας, καινοτομίας και ανταγωνιστικότητας Σύμφωνα με τις δηλώσεις του αρμόδιου Επιτρόπου Δράσης για το Κλίμα και την Ενέργεια Miguel Arias Canete,η Ενεργειακή Ένωση είναι ένα νέο πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα που θα θέσει τη νέα ξεκάθαρη κατεύθυνση στη μακροχρόνια ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης,και δεν αποτελεί απλώς επανάληψη των ήδη θεσμοθετημένων πολιτικών. Οι πραγματικές διεθνείς συνθήκες εντός των οποίων επιχειρείται η ένωση αυτή επηρεάζονται σημαντικά και εξελίσσονται ραγδαία,ιδίως σε σχέση με τη χρηματοπιστωτική κρίση των τελευταίων χρόνων και την πολύ σημαντική πτώση των τιμών του πετρελαίου σε παγκόσμιο επίπεδο, που οφείλεται σε λόγους πέραν της επιρροής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ανάπτυξηshale gas στις Η.Π.Α., αλλαγή πολιτικής από τον ΟΠΕΚ). Η μείωση αυτή των τιμών επιτρέπει την εξοικονόμηση σημαντικών πόρων, οι οποίοι μπορούν να επενδυθούν στις νέες υποδομές που απαιτούνται. Είναι αληθές ότι υπάρχουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο (και διεθνές) μεγάλες ανάγκες σε νέες υποδομές, τόσο παραγωγικής ισχύος (μεγάλο μέρος της εγκατεστημένης ισχύος τα επόμενα χρόνια θα αποσυρθεί, ιδίως των πυρηνικών σταθμών) όσο και μεταφορικής ισχύος, ιδίως όσων αφορά τις διασυνδέσεις μεταξύ των χωρών που θα εξασφαλίσουν την ανεμπόδιστη μεταφορά πόρων από τη μία χώρα στην άλλη, στο πλαίσιο μιας ανοιχτής, ευκόλως προσβάσιμης, ενιαίας αγοράς ενεργειακών προϊόντων. Υποδομές Η δύσκολη όμως χρηματοοικονομική κατάσταση σε συνδυασμό με τις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες στον τομέα της ενέργειας, εξαιτίας τόσο των τεχνολογικών εξελίξεων όσο και των γεωπολιτικών μετασχηματισμών, απαιτούν την ανάπτυξη ενός σταθερού, με ξεκάθαρους στόχους και πολιτικές, πλαισίου, που να επιτρέπει το μακροχρόνιο σχεδιασμό των υποδομών που θα προσφέρουν τα αναγκαία ενεργειακά προϊόντα στην Ευρώπη τις επόμενες δεκαετίες. Στις διακηρύξεις για την Ενεργειακή Ένωση βασική αναφορά γίνεται ιδίως στην ανάπτυξη υποδομών μεταφοράς, τόσο για την ηλεκτρική ενέργεια όσο και το φυσικό αέριο,ώστε να απαλειφθούν οι όποιοι τεχνικοί περιορισμοί δεν επιτρέπουν την ελεύθερη διακίνηση των βασικών ενεργειακών προϊόντων, ενώνοντας έτσι τα κράτη- μέλη περαιτέρω μέσω της κοινής διακίνησης ενέργειας. Πέραν των τεχνικών περιορισμών και των αναγκών σε νέες υποδομές, που θα οδηγήσουν σε περαιτέρω συνεργασία τα κράτη –μέλη, θα πρέπει παράλληλα να δημιουργηθεί μια κοινή εσωτερική αγορά, με κοινούς κανόνες λειτουργίας, περιορίζοντας τα όποια εθνικά σχήματα λειτουργίας αγορών, τα οποία, λόγω ενδεχομένως των ιδιαιτεροτήτων τους, δεν επιτρέπουν την περαιτέρω σύζευξη των αγορών και την δημιουργία κοινής αντίληψης όσον αφορά τον τρόπο που πρέπει να λειτουργούναυτές οι αγορές. Είναι σαφές ότι προβλήματα που δημιουργήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, όπως για παράδειγμα η διαχείριση των ανανεώσιμών πηγών ενέργειας, ιδίως στις περιπτώσεις κρατών-μελών που προώθησαν με πολύ επιθετικό τρόπο τις επενδύσεις αυτές, και σήμερα η ενεργειακή τους πολιτική επιβαρύνεται από το κόστος αυτό, πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο κοινών κανόνων, η εφαρμογή των οποίων θα τηρηθεί από όλες τις χώρες από εδώ και εμπρός, και αφετέρου θα αμβλύνει τα προβλήματα που έχουν διαμορφωθεί ιδίως όσον αφορά το κόστος που επωμίζεται ο ευρωπαίος καταναλωτής ενέργειας. Σε υπερεθνικό επίπεδο Οι ως άνω βασικοί άξονες της Ενεργειακής Ένωσης ενδεχομένως θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως μια έντονα παρεμβατική πολιτική της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά την περαιτέρω ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς και την αποανθρακοποίηση, η οποία μπορεί να σημαίνει περιορισμούς στο ενεργειακό μίγμα που θα μπορούσε να επιλέξει κάθε χώρα, σε σχέση με τους εγχώρια διαθέσιμους ή ευκόλως προσβάσιμους ενεργειακούς πόρους σε κάθε μια από αυτές. Όμως,στις πολύ προσεκτικές ανακοινώσεις της Επιτροπής δεν γίνεται κάποια ειδική αναφορά σε θέματα που ενδεχομένως απασχολούν κάθε χώρα ξεχωριστά, όπου μοιάζεικάθε χώρα να μπορεί να συνεχίζει να αποφασίζει για το ενεργειακό μίγμα που επιθυμεί να χρησιμοποιεί και τις εθνικές στρατηγικές που θέλει να ακολουθήσει. Η βασική πλέον στρατηγική προσέγγιση γίνεται σε άλλο, ανώτερο επίπεδο λήψης αποφάσεων, όπου οι βασικές ενεργειακές πολιτικές και οι αποφάσεις, που αφορούν την ανάπτυξη και λειτουργία των αγορών πλέον σχεδιάζονται και αναπτύσσονται σε ένα υπερεθνικό επίπεδο, όπου κοινοί κανόνες και περιορισμοί, όπως η απάλειψη των ενεργειακών συνόρων, θα «μεταφέρουν» τα αποτελέσματα των αποφάσεων και πολιτικών κάθε χώρας και στις υπόλοιπες. Συνεπώς, κάθε χώρα, γνωρίζοντας ότι οι όποιες αποφάσεις και σχεδιασμοί της θα επηρεάσουν και τις υπόλοιπες(γειτονικές) χώρες, θα πρέπει να φροντίζει ώστε οι πολιτικές της να εκφράζουν το επίπεδο εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης των κοινών στόχων που θα πρέπει να υιοθετούν τα κράτη μέλη που συμμετέχουν σε μια ενιαία εσωτερική αγορά. Η υλοποίηση αυτού του φιλόδοξου σχεδίου απαιτεί επίσης από τα κράτη-μέλη να προετοιμάσουν καταλλήλως το θεσμικό και ιδίως το οικονομικό υπόβαθρο, τις αναγκαίες πραγματικές συνθήκες, αμβλύνοντας τις διαφορές που μπορεί να συνεχίζουν να υπάρχουν μεταξύ των κρατών -μελών και σε άλλους τομείς της οικονομίας, που σχετίζονται άμεσα με τον ενεργειακό τομέα, και αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για τη δυνατότητα εναρμόνισης, και εντέλει, ενοποίησης της λειτουργίας και ανάπτυξης των επιμέρους ενεργειακών αγορών σε μία ενιαία αγορά. Οδικός χάρτης Ήδη έχει καταρτιστεί σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο οδικός χάρτης των δράσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των Κρατών- Μελών, των Εθνικών Ρυθμιστικών Αρχών και των Διαχειριστών των Συστημάτων Μεταφοράς, οι οποίες αναφέρονται και στους πέντε βασικούς άξονες: α) Ασφάλεια Εφοδιασμού, β) Εσωτερική Αγορά, γ)Ενεργειακή Αποδοτικότητα, δ) Μείωση Αερίων Θερμοκηπίου και ε) Έρευνα και Καινοτομία. Ειδικότερα,οι δράσεις που αναφέρονται στις υποδομές αφορούν την επίτευξη του στόχου η δυναμικότητα των διασυνδέσεων κάθε χώρας να αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 10% του παραγωγικού της δυναμικού σε ηλεκτρική ενέργεια, μέχρι το 2020. Ο στόχος αυτός αφορά την τεχνική δυνατότητα, δηλαδή την ύπαρξη κατάλληλων διασυνδετικών υποδομών, οι οποίες θα επιτρέπουν διακίνηση ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας μέσω διασυνοριακού εμπορίου. Για το 2030 ο στόχος αναμένεται να αναθεωρηθεί σε 15%.Είναι προφανές ότι η δράση αυτή έχει ως στόχο να αναβαθμίσει το επίπεδο ασφάλειας εφοδιασμού αλλά ταυτοχρόνως να επιταχύνει τη διαδικασία ανάπτυξης της εσωτερικής αγοράς με περαιτέρω συναλλαγές στα σύνορα των χωρών. Επίσης στις σχετικές με τις υποδομές δράσεις θα καταρτιστεί η δεύτερη λίστα για έργα κοινού ενδιαφέροντος (PCIs), που σκοπό έχουν να ενισχύσουν τις ανταλλαγές ενέργειας μεταξύ των χωρών μελών, και για τον σκοπό αυτό μπορούν να τύχουν διευκολύνσεων από την ΕΕ. Η λίστα αυτή πλέον θα πρέπει να εμπεριέχει έργα που οι συμμετέχοντες σε αυτά είναι έτοιμοι να συνδράμουν οικονομικά και τεχνικά, ώστε να καταρτιστεί από την Επιτροπή ο τελικός πίνακας, με τα έργα που υπάρχουν δεσμεύσεις από τους ενδιαφερόμενους ότι θα προχωρήσουν. Για την καλύτερη οργάνωση και επικοινωνία των χωρών για τις υποδομές αυτές η Επιτροπή προτίθεται να ιδρύσει το Φόρουμ των Ενεργειακών Υποδομών, όπου όλα αυτά τα έργα υποδομής κοινού ενδιαφέροντος να συζητιούνται και αποφασίζονται από κοινού από τα κράτη – μέλη. Target Model Αναφορικά με τις δράσεις που αφορούν τον τομέα ηλεκτρικής ενέργειας η Επιτροπή εξετάζει τον επανασχεδιασμό και τη βελτίωση στοιχείων του ενιαίου μοντέλου αγοράς που ήδη αναπτύσσεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο από τον ENTSOe (Target Model), με σκοπό την εναρμόνιση των κανόνων αγοράς έτι περαιτέρω ιδίως σε επίπεδο ενδο-ημερήσιων συναλλαγών, ενώ αναμένεται επίσης, μεταξύ άλλων, να αναπτυχθεί και ενιαίος μηχανισμός υποστήριξης παραγωγικής ισχύος η οποία απαιτείται προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας. Η διάσταση αυτή απαιτείται ώστε να εξασφαλίζεται το επίπεδο ασφάλειας εφοδιασμού,μέσω της διαμόρφωσης συνθηκών που θα επιτρέπουν την ομαλή ένταξη παραγωγικών μονάδων, σε ομαλούς επενδυτικούς κύκλους, οι οποίοι με τη σειρά τους θα επιτρέψουν τη βέλτιστη χρήση των υποδομών αυτών, με αποτέλεσμα την παροχή των βέλτιστων και δυνητικά φθηνότερων προϊόντων και υπηρεσιών στον καταναλωτή και την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ο νέος σχεδιασμός της αγοράς πρέπει να εξασφαλίζει τη μεγιστοποίηση του διασυνοριακού εμπορίου και να διευκολύνει την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις αγορές αυτές. Από την επιτυχία του σχεδιασμού των αγορών και τη δυνατότητά τους να διαμορφώνουν ένα αποδεκτό περιβάλλον για νέες επενδύσεις, με διαφάνεια και σταθερότητα , θα εξαρτηθεί και η επικαιροποίηση της σχετικής με την ασφάλεια εφοδιασμού Οδηγίας,η οποία θέτει και τους όρους ώστε να μπορούν να δημιουργούνται διαχρονικά οι κατάλληλες συνθήκες στην αγορά οι οποίες και σηματοδοτούν την είσοδο των υποδομών που απαιτούνται για τη διασφάλιση του εφοδιασμού. Πολύ φιλόδοξη είναι και η δράση που σχετίζεται με τη συμμέτοχη των καταναλωτών στη διαμόρφωση των συνθηκών της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, όπου πλέον θα πρέπει οι καταναλωτές, μέσω των δυνατοτήτων τους για διαχείριση του προφίλ κατανάλωσής τους, να μπορούν να συμμετέχουν πιο ενεργά στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας,ιδίως με τη χρήση «έξυπνων» μετρητικών διατάξεων που επιτρέπουν τη συνεχή διαχείριση του φορτίου. Πέραν αυτού, σταδιακά, θα περιοριστούν οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις στη διαμόρφωση των τιμών, με ειδικές όμως προβλέψεις για την προστασία των ενεργειακά ευπαθών καταναλωτών. Φυσικό αέριο Αναφορικά με το φυσικό αέριο, ο οδικός χάρτης προβλέπει την επανεξέταση της σχετικής με την ασφάλεια εφοδιασμού φυσικού αερίου Οδηγίας και την χάραξη ενιαίας στρατηγικής σχετικά με της υποδομές υγροποιημένου φυσικού αερίου και αποθήκευσης φυσικού αερίου. Συνεργασία Ρυθμιστών Σημαντική ακόμα δράση αποτελεί η επαναξιολόγηση του ρυθμιστικού πλαισίου λειτουργίας του Οργανισμού για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας(ACER), και της ενδεχόμενης ενδυνάμωσής του. Ανανεώσιμες Πηγές Οι δράσεις για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας περιγράφονται σε μία Νέα Ενεργειακή Δέσμη για τις ΑΠΕ, που μεταξύ άλλων θα θέτει τους στόχους για το 2030, με τη μορφή νέας Οδηγίας, την ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών αναφορικά με τη δυνατότητα αυτοκατανάλωσης της ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα σχήματα που μπορούν να υποστηρίξουν τη δραστηριότητα αυτή, καθώς και την ανάπτυξη πολιτικών για την μακροχρόνια διατηρησιμότητα των βιο-καυσίμων. Επίσηςθα αναπτυχθούν κανόνες σχετικά με τη δυνατότητα παραγωγής ενέργειας από τα απορρίμματα. Πολύ σημαντική δράση θα αποτελέσει και η αναδιοργάνωση του Μηχανισμού Εμπορίας Αερίων Θερμοκηπίου για την περίοδο 2021-2030, με σκοπό ο μηχανισμός αυτός να αποδώσει αποτελεσματικά όσον αφορά τη μόχλευση χρήσης νέων καθαρότερων τεχνολογιών στην παραγωγή ενέργειας. Εξοικονόμηση Κρίσιμο στοιχείο στον Οδικό χάρτη αποτελεί και η ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου για την ενεργειακή αποδοτικότητα, ιδίως όσον αφορά τη δυνατότητα χρηματοδότησης των έργων αυτών, τόσο σε επίπεδο συσκευών και κτιρίων όσο και σε βιομηχανικό επίπεδο. Η δράση αυτή, σε συνδυασμό με αυτήν του Μηχανισμού Εμπορίας Αερίων Θερμοκηπίου, προσδοκά, μέσω της εξοικονόμησης που θα επιτευχθεί από την μικρότερη κατανάλωση ενέργειας,την περαιτέρω χρηματοδότηση και είσοδο καθαρότερων τεχνολογιών στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι πολιτικές αυτές θα έχουν ως αποτέλεσμα τη σημαντική μεταβολή των τεχνολογικών στοιχείων των ηλεκτρικών συστημάτων όπως σήμερα τα γνωρίζουμε, και νέες τεχνολογίες αλλά και μηχανισμοί αγοράς πρέπει να αναπτυχθούν ώστε να μπορέσει ο μετασχηματισμός αυτός των ηλεκτρικών συστημάτων να προσφέρει τα πλεονεκτήματα που προσδοκά η Ευρωπαϊκή Οικονομία. Ανταγωνιστικότητα Για το λόγο αυτό, ειδικές δράσεις θα αναληφθούν με σκοπό την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, ιδίως αναφορικά με την ανάπτυξη και διάδοση των τεχνολογιών των ενεργειακών συστημάτων. Ειδική αναφορά γίνεται και στην ανάπτυξη διεθνούς διπλωματίας για τα ενεργειακά θέματα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και την περαιτέρω συνεργασία της Ένωσης με τις γειτονικές χώρες. Εθνικές πολιτικές Οι δράσεις αυτές θα αναπτυχθούν παράλληλα με τις πολιτικές που μπορούν τα κράτη μέλη να ακολουθούν στον ενεργειακό τομέα, λαμβάνοντάς υπόψη τις αρχές του ανταγωνισμού και ιδίως των συνθηκών ανταγωνισμού (antitrust) και των κρατικών ενισχύσεων (stateaid) μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Ιδιαιτέρως σημαντικές εξελίξεις σε ευρωπαϊκό θεσμικό επίπεδο, που επηρεάζουν σημαντικά τις διαμορφούμενες συνθήκες στον ενεργειακό τομέα, είναι η έκδοση από την Επιτροπή των Ανακοινώσεων «Making the Internal Energy marketwork» και «Delivering theinternal electricity market and making the most of public intervention», καθώς και των Κατευθυντήριων Γραμμών «Stateaid for environ mentalprotection andenergy 2014-2020». Τα ανωτέρω προδιαγράφουν με σαφήνεια το πλαίσιο, στο οποίο οφείλουν πλέον να περιορίζονται οι εθνικές πολιτικές στον τομέα ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως όσον αφορά τις δυνατότητες παρέμβασης των Κρατών – Μελών για την ανάπτυξη των αγορών τους και των ενεργειακών υποδομών. Είναι σαφές ότι η στρατηγική της Ενεργειακής Ένωσης θέτει πλέον όλα τα κράτη μέλη ενώπιων ενός πολύ συνεκτικού και αυστηρού θεσμικού πλαισίου, όπου κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να σχεδιάσει και να εφαρμόσει τις πολιτικές του, οι οποίες όμως πρέπει να είναι ενταγμένες σε ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό σχεδιασμό με κοινούς κανόνες, αναφορικά με την λειτουργία και την χρηματοδότηση των αναγκαίων υποδομών, και ιδίως τη συνεργατικότητα μεταξύ των χωρών. Κάθε κράτος-μέλος έχει τη δυνατότητα να λαμβάνει πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη του ενεργειακού του τομέα, οι οποίες όμως, εάν δεν είναι ενταγμένες στον ευρύτερο ευρωπαϊκό σχεδιασμό, μάλλον δεν θα επιφέρουν τα οφέλη που θα μπορούσαν να επιτευχθούν υπέρ της εθνικής αλλά και της ευρωπαϊκής οικονομίας. [ΠΗΓΗ:http://energypress.gr/] |